អ្នកជំនាញថាបក្សកាន់អំណាចស៊ីភីភីភិតភ័យខ្លាចចាញ់ឆ្នោតទើបកែច្បាប់និងចោទបក្សប្រឆាំង! - US author elizabeth becker says Cambodia's derailing democracy must be stopped.
វ៉ាស៊ីនតោន - កំណត់និពន្ធ៖ ស្ថានការណ៍នយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែតឹងតែងឡើងនៅពេលដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំតែមួយគត់អាចនឹងត្រូវរំលាយហើយអាសនៈសភាជាតិនិងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់របស់គណបក្សនេះនឹងត្រូវបែងចែកក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។ លោកស្រីអេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺអ្នកសារព័ត៌មាននិងជាអ្នកនិពន្ធយល់ថាថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងតែបោះបង់ចោលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលសហគមន៍អន្តរជាតិបានខិតខំនាំមកឱ្យកម្ពុជាកាលពី២៦ឆ្នាំមុនដូច្នេះសហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវតែបញ្ចេញមតិជាបន្ទាន់ថាពួកគេមិនយល់ស្របនឹងទង្វើនេះទេ។
VOA៖ ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ ដែលនឹងធ្វើការបែងចែកឡើងវិញនូវអាសនៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ តើលោកស្រីយល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែធ្វើដំណើរទៅទិសណាដែរ?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ វាមិនមែនជាការបែងចែកអាសនៈឡើងវិញទេ។ វាគឺជាការលួចយកអាសនៈ។ នេះគឺជាអាសនៈដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានឈ្នះដោយត្រឹមត្រូវកាលពីការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ហើយក្នុងពេលដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាភ័យខ្លាចចាញ់ការបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ២០១៨ពួកគេបានបង្កើតនូវច្បាប់ទុច្ចរិតទាំងនេះដើម្បីកម្ចាត់គណបក្សប្រឆាំង។ ហើយតើប្រទេសកម្ពុជាធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅណានោះ ចម្លើយគឺកម្ពុជាកំពុងតែធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅការគ្រប់គ្រងដោយឯកបក្ស។
VOA៖ ដូច្នេះតើក្នុងពេលនេះគណបក្សប្រឆាំងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាទៀត? តើត្រូវរង់ចាំឱ្យគេមករឹបអូសយកអាសនៈឬយ៉ាងណា?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ ខ្ញុំគិតថាគណបក្សប្រឆាំងកំពុងតែធ្វើតាមអ្វីដែលពួកគេអាចធ្វើបាន។ ក្នុងនោះគឺការនិយាយដោយចំហរពីអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែធ្វើ។ ពួកគេមិននៅស្ងៀមទេហើយពួកគេមិនអាចនៅស្ងៀមទេ។ ពួកគេបានបញ្ចេញសំឡេងយ៉ាងខ្លាំងតាមតែពួកគេអាចធ្វើបាននោះគឺការស្រែកថា«លោកហ៊ុនសែនកំពុងតែបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។ ពួកគេបានអំពាវនាវដល់សហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិឱ្យដឹងពីបញ្ហានេះនិងស្នើសុំឱ្យគេជួយ។
VOA៖ នៅក្នុងប្រទេសពួកគេហាក់ដូចជាមិនអាចធ្វើសកម្មភាពអ្វីទាំងអស់ដូចក្នុងពេលអតីតដែលបើសិនជាព្រឹត្តិការណ៍ដូចនេះកើតឡើងគឺពួកគេប្រាកដជាចេញមកតវ៉ាយ៉ាងច្រើននៅតាមដងវិថី។ ប៉ុន្តែពេលនេះសូម្បីតែអ្នកតំណាងរាស្រ្តខ្លះរបស់ពួកគេក៏បានរត់ចេញមកដែរដើម្បីស្វែងរកការគាំទ្រនៅក្រៅប្រទេស។
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ នេះគឺជាការធ្វើប្រកបដោយហេតុផលល្អពីព្រោះនៅពេលឥឡូវនេះលោកហ៊ុនសែនគ្រប់គ្រងប៉ូលិសទាហានទាំងស្រុង ហើយក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍កន្លងមកនេះលោកបានបង្ហាញអំណាចរបស់លោកថាលោកនឹងចាប់អ្នកប្រឆាំងណាដាក់ពន្ធនាគារក៏បានដែរដែលនេះជាការបំភ័យពួកគេឱ្យរត់ចាកចេញពីប្រទេស។ កាលពីឆ្នាំមុនយើងឃើញលោកកែមឡីត្រូវគេធ្វើឃាតហើយនៅឆ្នាំនេះលោកកឹមសុខាត្រូវគេចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ។ សវនាការរបស់គាត់ត្រូវធ្វើនៅទីក្រុងភ្នំពេញប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឱ្យមានមនុស្សចូលមករាជធានីផងកុំថាឡើយមកធ្វើបាតុកម្ម។ ពួកគេបានបិទផ្លូវចូលក្នុងរាជធានី។ ពួកគេដាក់ពង្រាយកម្លាំងប៉ូលិស។ នេះគឺជាឥរិយាបទនៃរដ្ឋាភិបាលមួយដែលកំពុងភ័យខ្លាចដែលមិនគ្រាន់តែទាញប្រទេសទៅរកការគ្រប់គ្រងដោយឯកបក្សទេប៉ុន្តែគឺជារដ្ឋដែលគ្រប់គ្រងដោយកម្លាំងប៉ូលិស។ ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដូចនេះបើសិនជាអ្នកជាបក្សប្រឆាំងគឺអ្នកពិតជាមិនត្រូវលះបង់អ្វីដែលមានក្រោមដៃប៉ូលិសដែលមានកាំភ្លើងទេ។ ខ្ញុំមិនមែនជាអ្នកនយោបាយទេហើយក៏មិនដឹងថាពួកគេថាត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដែរប៉ុន្តែខ្ញុំស្ងើចសរសើរនឹងអ្វីដែលពួកគេបានធ្វើនិងស្មារតីក្លាហានរបស់ពួកគេខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំក៏ដឹងដែរថានេះគឺជាសតវត្សរ៍ទី២១ហើយដូច្នេះមានវិធីច្រើនណាស់ដែលអ្នកអាចប្រើប្រាស់ដើម្បីបង្ហាញពីជំហររបស់អ្នកដោយមិនចាំបាច់ទៅប្រឈមផ្ទាល់នឹងប៉ូលិសទេ។ ខ្ញុំមើលក្រាហ្វិកដែលគេបានបង្ហាញគឺឃើញប្រជាប្រិយ៍ភាពរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះអស់ពាក់កណ្តាល រីឯប្រជាប្រិយ៍ភាពរបស់គណបក្សប្រឆាំងវិញបានឡើងមកទន្ទឹមគ្នាជាមួយនឹងបក្សកាន់អំណាច។ ប្រជាប្រិយ៍ភាពនេះនឹងមិនបាត់បង់នៅក្នុងរយៈពេលពីរបីសប្តាហ៍ទេ។
VOA៖ នៅក្នុងពេលនេះយើងក៏ឃើញមានគណបក្សថ្មីមួយនិងគណបក្សហ៊្វុនស៊ីនប៉ិចដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងនឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ តើលោកស្រីយល់យ៉ាងណាដែរពីការដាក់ពាក្យប្តឹងនេះ?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ ហ៊្វុនស៊ីនប៉ិចមិនមែនជាគណបក្សឈរដោយខ្លួនឯងទេ។ វាគ្រាន់តែជារូបភាពដ៏ស្រពោនរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិតែប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំគិតថាអ្វីដែលធ្វើឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាភ្ញាក់ផ្អើលគឺគណបក្សប្រឆាំងអាចរួមគ្នាបាន ហើយនៅ តែរួមគ្នារហូតមកដល់ពេលនេះ។ ចំពោះយោបល់ថាគេជ្រើសរើសយកគណបក្សហ៊្វុនស៊ីនប៉ិចគឺមិនមែនជាការពិតទេ ព្រោះព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិគ្រាន់តែជាតួអង្គដ៏កំសត់មួយប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះអង្គមិនអាចតំណាងឱ្យគណបក្សនយោបាយបានទេ។ វរជនមួយដួងនៃគណបក្សហ៊្វុនស៊ីនប៉ិចគឺអ្នកស្រីមូរ សុខហួរគឺមិនដាច់ខាតមិនគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ។ បើសិនជាលោកស្តាប់វោហាសាស្រ្តរបស់ពួកគេ(គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា)ហើយយកមកវិភាគបានបានដឹងថាពួកគេប្រឌិតពាក្យកុហកច្រើនណាស់។ បន្ទាប់មកលោកត្រូវមើលថាតើសាច់រឿងរបស់ពួកគេនឹងផ្លាស់ប្តូរទៅជាយ៉ាងណាទៀត។ ប៉ុន្តែខ្ញុំមើលឃើញថារដ្ឋាភិបាលលោកហ៊ុនសែនមានការភិតភ័យសម្បើមណាស់។
VOA៖ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សខ្លះបានអំពាវនាវឱ្យដាក់ទណ្ឌកម្មដោយចំពោះលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងនោះ មានលើលោកហ៊ុនសែនផងដែរដោយរួមមានទាំងការហាមឃាត់ការធ្វើដំណើរ។ តើលោកស្រីគិតថាសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងព្រមធ្វើដូច្នេះទេ?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ ខ្ញុំមិនដឹងថាខ្ញុំមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការនិយាយថាតើវិធានការអ្វី ត្រូវយកមកដាក់និងមិនគួរដាក់។ ការដាក់បំរាមលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលមិនមែនជារឿងដែលមិនធម្មតាទេប៉ុន្តែខ្ញុំមិនដឹងថាគេអាចដាក់ដល់លោកហ៊ុនសែនឬយ៉ាងណាទេ។ សហគមន៍អន្តរជាតិមានវិធីច្រើនក្នុងការបង្ហាញការមិនពេញចិត្តរបស់ពួកគេ។ អ្វីដែលសមស្របបំផុតដែលត្រូវតែ និយាយគឺថាសូមបញ្ចប់ភាពតានតឹងត្រឹមនេះ។ យើងដឹងថាអ្វីដែលកើតឡើងគឺខុសហើយ។ យើងដឹងពីសាច់រឿងពិតអស់ហើយ។ ពួកគេត្រូវនិយាយថាពួកយើងដែលជាសហគមន៍អន្តរជាតិបានឧបត្ថម្ភលុយរាប់ពាន់លានដុល្លារដើម្បីជួយស្តារប្រទេសកម្ពុជាចេញពីការលំបាកបន្សល់ដោយរបបខ្មែរក្រហមហើយប្រែក្លាយជាប្រទេសប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហើយលោកហ៊ុនសែនកំពុងតែគ្រវាត់វាចោល។ សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវតែនិយាយថា«ទេ»យើងមិនយល់ស្របឱ្យលោកគ្រវាត់វាចោលទេ។ ពួកគេជាអ្នកមានឥទ្ធិពលក្នុងការនិយាយដូចនេះ។ ប៉ុន្តែបើសិនជាសម្រាប់កម្រិតផ្ទាល់ខ្លួនវិញគឺអ្នកអាចនិយាយបានថាខ្ញុំនឹងមិនទៅទស្សនាប្រាសាទអង្គរវត្តទេឆ្នាំនេះ។ យើងអាចធ្វើការជាមួយនឹងក្រុមសហជីពហើយនិយាយទៅកាន់សហជីពអន្តរជាតិថាអ្នកគាំទ្ររោងចក្រកាត់ដេរទាំងនោះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដូច្នេះយើងអាចចាប់ផ្តើមស្វែងរកវិធីដើម្បីប្រាប់ដល់ក្រុមពាណិជ្ជករនិងទេសចរណ៍ថាមានវិធីដែលយើងអាចនិយាយបដិសេធបាន។ តើការធ្វើដូច្នេះមានប្រសិទ្ធភាពទេ គឺខ្ញុំអត់ដឹងទេ។
VOA៖ អ្វីដែលកំពុងប្រឈមមុខគឺការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៨។ តើពេលណាដែលសហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវចេញជំហរមួយបញ្ជាក់ថាបើសិនជារដ្ឋាភិបាលមិនប្រែត្រឡប់សភាពការណ៍មកដូចដើមវិញទេគឺយើងមិនទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោតទេ?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ ពួកគេត្រូវតែធ្វើភ្លាមៗនេះតែម្តង។ គ្មានអ្វីដែលសង្ស័យទៀតទេ។ អ្វីដែលលោកហ៊ុនសែនកំពុងធ្វើនេះគឺបោះបង់ចោលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យហើយពួកយើងនឹងមិនទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោតរបស់លោកដែលបន្លំភ្នែកបានទេ។
VOA៖ ផ្អែកលើការតាមដានលើសកម្មភាពលោកហ៊ុនសែនតើលោកស្រីយល់ថាលោកហ៊ុនសែននឹងស្តាប់តាមបង្គាប់សហគមន៍អន្តរជាតិដូចដែលគាត់ធ្លាប់ធ្វើកាលពី២០ ឬ១៥ឆ្នាំមុនទេ?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ គាត់ចង់ឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិទៅឱ្យឆ្ងាយ។ ដោយសារតែសហរដ្ឋអាមេរិកនៅស្ងាត់ស្ងៀម ដោយសារតែគាត់អាងលើប្រទេសចិនគឺគាត់បង្ហាញថាគាត់មិនចាំបាច់ព្រួយបារម្ភអ្វីពីបញ្ហានេះទេ។ ខ្ញុំមិនអាចស្មានថាលោកហ៊ុនសែននឹងធ្វើអ្វីទេគឺយើងត្រូវតែរង់ចាំមើលសិន។ សម្ពាធអន្តរជាតិ គឺជាសម្ពាធអន្តរជាតិយើងត្រូវចាំមើលថាតើវាមានប្រសិទ្ធភាពយ៉ាងណាប៉ុន្តែសម្ពាធនេះត្រូវតែដាក់ភ្លាមៗ។ សូមចងចាំហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថាសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងមិនភ្លេចទេគឺថាការបោះឆ្នោតលើកទីមួយគឺលោកហ៊ុនសែនមិនមែនជាអ្នកឈ្នះទេ។ ព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិគឺជាអ្នកឈ្នះការបោះឆ្នោតនោះហើយគឺអង្គការសហប្រជាជាតិដែលព្រមចុះចាញ់តាមសម្លុតនិងបានបង្កើតតំណែងសហនាយករដ្ឋមន្ត្រីឱ្យលោកហ៊ុនសែន។ កំហុសជាមូលដ្ឋាននោះគឺបាននាំឱ្យយើងឃើញពីផ្លែផ្កាហើយព្រោះលោកហ៊ុនសែនបានយកឱកាសនោះ ពង្រឹងខ្លួនដណ្តើមអំណាចពីព្រះអង្គម្ចាស់រណឫទ្ធិនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារមួយ។ល។និង។ល។ ដូច្នេះយ៉ាងហោចណាស់សហគមន៍អន្តរជាតិត្រូវនិយាយថាសុំទោសយើងមិនយល់ស្របនឹងអ្វីដែលលោកកំពុងធ្វើនេះទេហើយយើងនឹងប្រើប្រាស់សម្ពាធដើម្បី បញ្ឈប់វា។ យើងនឹងមិនទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ទេបើមិនមានវត្តមានគណបក្សប្រឆាំងដោយពិតប្រាកដមួយ។
VOA៖ តើលោកពេញចិត្តនឹងជំហររបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះការតានតឹងនយោបាយនេះទេ?
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ អត់ទេ។ យើងស្ទើរតែមិនឬសំឡេងអ្វីទាំងអស់។ អត់ទេ អត់ទេ។ លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតគឺជាមនុស្សល្អប៉ុន្តែគាត់មានតែម្នាក់ឯង។ យើងមិនមានសំឡេងអ្វីចេញពីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនទេបើទោះបីជាមានការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីរបីប៉ុន្តែបើប្រៀបធៀបនឹងកិច្ចការដែលត្រូវធ្វើគឺហាក់ដូចជាគ្មានអ្វីសោះឡើយ។ ចំណុចល្អគឺសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែចេញសំឡេងរួមគ្នាឱ្យខ្លាំងជាមួយនឹងសហគមន៍អឺរ៉ុបពីព្រោះនោះគឺជាសំឡេងអំណាចដ៏ធំទាំងពីរហើយចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម។ ប៉ុន្តែសម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកគឺមិនបានធ្វើគ្រប់គ្រាន់ទេ។
VOA៖ សូមអរគុណលោកស្រី អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺដែលបានផ្តល់បទសម្ភាសដល់ VOA។
អេលីហ្សាបែត ប៊ែកឃឺ៖ ចាស។ សូមអរគុណ៕
 |
| រូបឯកសារ៖ លោកស្រី Elizabeth Becker អ្នកសារព័ត៌មានអាមេរិកជើងចាស់ម្នាក់ ចូលរួមការជួបជុំគ្នាមួយរបស់អតីតក្រុមអ្នករាយការណ៍ឲ្យកាសែតដេលី នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧។ (ទែន សុខស្រីនិត/VOA) |
ប្រភព ៖ វីអូអេខ្មែរ
No comments:
Post a Comment