លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams)៖ លោកហ៊ុន សែន បានសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យហើយ! លោក ហ៊ុន សែន មិនមែនជាមេដឹកនាំស្របច្បាប់នោះទេ! (អីចឹងជាមេចោរប្លន់អំណាចប្រជា ក៏ជារបបចោរាធិបតេយ្យ)
មន្ត្រីអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិលើកឡើង ថាល្មមដល់ពេលលោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញពីដំណែងឥឡូវនេះហើយ កុំចាំទាល់តែគេអូសទម្លាក់ ព្រោះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ម្ដងហើយម្តងទៀតបែបនេះ លោក ហ៊ុន សែន មិនមែនជានាយករដ្ឋមន្ត្រីស្របច្បាប់នោះទេ។
នាយកប្រតិបត្តិ ទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ី របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) អំពាវនាវដូច្នេះ ដោយលោកយល់ឃើញថា មានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរច្រើនណាស់ ដែលបានធ្វើពលីកម្ម ដើម្បីឲ្យមានប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ លោក ហ៊ុន សែន បែរជាបំផ្លាញអ្វីៗគ្រប់យ៉ាង ដោយចាប់ផ្ដើមពីការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំជាងគេតែមួយគត់នៅកម្ពុជា។ លោកអះអាងថា ការបំបិទសំឡេងបក្សប្រឆាំងនេះ ធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតជាតិខាងមុខ គ្មានន័យខ្លឹមសារអ្វីទាំងអស់៖ «លោក ហ៊ុន សែន បានសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យហើយ! ដូច្នេះដល់ពេលដែលគាត់ត្រូវចុះពីតំណែងហើយដែរ! លោក ហ៊ុន សែន មិនមែនជាមេដឹកនាំស្របច្បាប់នោះទេ។ គ្មានមេដឹកនាំប្រទេសឯណា នៅលើលោកនេះ ដែលប្រព្រឹត្តខុសម្ដងហើយម្ដងទៀត ហើយនៅតែអាចបន្តកាន់អំណាចយ៉ាងយូរដូច្នេះបាននោះទេ។ គាត់កាន់អំណាច អស់ជាង ៣២ ឆ្នាំមកហើយ។ យើងទើបតែឃើញឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង ដូចករណីលោក រ៉ូប៊ើត មូហ្កាបេ (Robert Mugabe) នៅប្រទេស ហ្ស៊ីមបាវ៉េ ស្រាប់។ ដូច្នេះលោក ហ៊ុន សែន ល្មមចូលនិវត្តហើយ។ យកល្អ លោក ហ៊ុន គួរចូលនិវត្ត កុំឲ្យចាំដល់តែមានការដាក់ទណ្ឌកម្មលើរូបគាត់ ឬកុំរង់ចាំទាល់តែមនុស្សនៅក្នុងជួរបក្សរបស់គាត់ ជាអ្នកសម្រេចឲ្យគាត់ចុះចេញ ដោយវិធីមិនប្រក្រតី ណាមួយនោះ»។
លោក រ៉ូប៊ើត មូហ្កាបេ ដែលជាមេដឹកនាំប្រទេស ហ្ស៊ីមបាវ៉េ (Zimbabwe) ឲ្យមានភាពវឹកវរ អស់ជាង ៣៧ឆ្នាំ ត្រូវបានទម្លាក់ពីអំណាចកាលពីដើមសប្ដាហ៍នេះ ដោយរដ្ឋប្រហារយោធា ដែលគ្មានការបង្ហូរឈាមមួយ។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាអតីតកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហម និងឡើងកាន់អំណាចពីដំបូង ដោយការលើកបន្តុបពីរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ជាមេដឹកនាំដែលកាន់អំណាចយូរជាងគេទីពីរ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៥ បន្ទាប់ពីលោក រ៉ូប៊ើត មូហ្កាបេ។
លោក សម រង្ស៊ី អតីតប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទើបប្រកាស ចូលជាសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញ នៅថ្ងៃគេរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏យល់ឃើញ ថាការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងធ្វើឲ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសឯកបក្សនោះ ជិតចូលដល់ទីអវសានហើយ។ លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងប្រាប់អាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ថាទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន មិនចុះចេញពីតំណែង ក៏ពេលវេលាបន្តក្រាញអំណាច ចាប់ផ្ដើមខើចខ្លីខ្លាំងណាស់ហើយ នៅពេលនេះ៖ «លោក ហ៊ុន សែន គាត់ធ្វើជ្រុលហួសហេតុ គឺថាគាត់ឆ្លងផុតបន្ទាត់ក្រហមហើយ។ ឥឡូវនេះ គាត់នឹងត្រូវគេសំពងហើយ ចាប់ពីពេលនេះទៅ។ មិនមែនជាចៃដន្យទេ រឿងនេះគួរឲ្យយកមកពិចារណា។ មានថ្នាក់ដឹកនាំតែមួយដំបស្វាទេ ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេស កាន់អំណាចរបៀបផ្ដាច់ការរាប់សិបឆ្នាំ។ មានលោក រ៉ូប៊ើត មូហ្កាបេ នៃប្រទេសហ្ស៊ីមបាវ៉េ ដែលទើបធ្លាក់ពីអំណាច។ នៅពីក្រោយគឺលោក ហ៊ុន សែន។ លោក ហ៊ុន សែន ឡើងមកដល់មុខគេហើយ។ គាត់កាន់អំណាចកាន់តែយូរ ពេលវេលាដែលខ្លួនត្រូវធ្លាក់ពីអំណាច ក៏កាន់តែជិតមកដល់ដែរ»។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម លើកឡើងប្រាប់អាស៊ីសេរីបន្ថែមថា បើលោក ហ៊ុន សែន សម្រាកពីនយោបាយពីឥឡូវ នោះនឹងធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អាចមានភាពល្អវិញបើគ្មានលោក ហ៊ុន សែន ព្រោះនៅក្នុងជួរគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានមនុស្សច្រើនណាស់ ដែលស្អប់គាត់។ ម្យ៉ាងទៀត លោក ប្រ៊ែដ អាដាម បន្ថែមថា បើលោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញពីតំណែងឥឡូវ នោះនឹងអាចជួយស្ដារភាពអាម៉ាស់ នៃមុខមាត់ប្រទេសជាតិ ឲ្យគ្រាន់បើឡើងវិញ លើឆាកអន្តរជាតិ បានផងដែរ។
អ្នកនយោបាយជើងចាស់មួយរូប ក៏មើលឃើញអំពីគ្រោះថ្នាក់ផ្ទៃក្នុងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដោយសារតែភាពផ្ដាច់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះដែរ។ លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ លឺ ឡាយស្រេង ប្រាប់អាស៊ីសេរីកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ថា នៅក្នុងជួរបក្សកាន់អំណាច មានការបែងចែងគ្នាជាពីរប៉ូលធំៗ ដែលប៉ូលម្ខាងទៀតនោះ មិនពេញចិត្ត នឹងរបៀបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន នោះទេ។ ប៉ុន្តែ ពួកគេមិនហ៊ានតវ៉ា ដោយខ្លាចអំណាចផ្ដាច់ការរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងបក្សពួក តែរង់ចាំហៃអើ ដើម្បីឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាក់ទឹករួចពួកគេនឹងសាទរ និងរកអ្នកមកជំនួសតំណែងលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីស្រោចស្រង់គណបក្សកាន់អំណាចមួយនេះ៖ «គេដាក់សម្ពាធខ្លាំងមែនទែន គណបក្សប្រជាជន នឹងដោះដូរនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ គេមិនព្រម។ ស្មានតែគណបក្សប្រជាជនហ្នឹងគេមិនហ៊ានអ្ហ៊ៃ? ប៉ុន្តែឥឡូវ គេបណ្ដោយឲ្យជាប់ជុចសិនបានគេធ្វើ។ គង់តែជាប់ទេ។ ឥឡូវគេរុញ ឲ្យទម្លាក់ធ្លាក់ជ្រោះ»។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម សំដែងក្ដីសោកសង្រេងយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់ ដែលខំប្រឹងតស៊ូ ដើម្បីឲ្យមាននីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ក្នុងរយៈពេលជាង ២៥ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ដើម្បីឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរជាវិជ្ជមាន។ ប៉ុន្តែ ទាំងអស់នេះ ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន បំផ្លាញចោលគ្មានសល់ និងនាំប្រទេសកម្ពុជា ដើរវិលត្រឡប់ថយក្រោយ ទៅសម័យរដ្ឋកម្ពុជាវិញ។
តបទៅនឹងការលើកឡើងបែបនេះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សកាន់អំណាច ថាមិនគួរណាមន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះ មើលរម្លងពីអំពើល្អរបស់លោក ហ៊ុន សែន នោះទេ។ មន្ត្រីនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក សុខ ឥសាន ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ថា លោកមិនខ្វល់នឹងសម្ដីលោក ប្រ៊ែដ អាដាម នោះទេ។ លោក សុខ ឥសាន បន្ទរសាររបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលអះអាងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនខ្វល់នឹងអ្នកខាងក្រៅទេ ព្រោះលោកជឿជាក់ ថាពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែគាំទ្រលោក ហ៊ុន សែន៖ «ប្រ៊ែដ អាដាម មិនដែលតាំងខ្លួនជាមិត្តភ័ក្ដិរបស់សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី។ គាត់តាំងខ្លួនជាខ្មាំងសត្រូវយូរហើយ… សម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គាត់ធ្វើអ្វីទៅតាមគោលការណ៍ច្បាប់ និងទិសដៅពង្រឹងប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា»។
សារអំពាវនេះ ឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញពីតំណែងនេះ ធ្វើឡើងស្របគ្នានឹងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ ថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន និងព្រមានដាក់ទណ្ឌកម្មទាំងផ្លូវទូត និងសេដ្ឋកិច្ច ពីគ្រប់ទិសទី នៅជុំវិញពិភពលោក ដោយសារតែការរម្លាយគណបក្សប្រឆាំង និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យនៅកម្ពុជា។
ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ដោយសម្ដែងការព្រួយបារម្ភយ៉ាងក្រៃលែង ចំពោះការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកស្រី ហឹតឌើរ ណៅអិត (Heather Nauert) ហៅចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បែបនេះ ថា ជាការបំផ្លាញទំនាក់ទំនងផ្នែកការទូត និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា ជាមួយពិភពលោក និងធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេសឯកោ ពីពិភពលោក លើគ្រប់វិស័យ៖ «យើងសូមសម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភទីបំផុត ដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា សម្រេចរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ ចំណាត់ការបែបនេះ មិនមែនត្រឹមតែបន្ទច់បង្អាក់ ដល់ដំណើរវិវត្តនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ តែប៉ុណ្ណោះទេ គឺថែមទាំងធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសកម្ពុជា និង សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូល។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វាធ្វើឲ្យការរីកលូតលាស់ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា ត្រូវចុះខ្សោយ និងធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយជាប្រទេសឯកោ នៅក្នុងតំបន់។ សេរីភាព និងគោលការណ៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស មានចែងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបំផ្លាញគោលការណ៍ទាំងនេះអស់»។
សហរដ្ឋអាមេរិក រម្លឹកសាជាថ្មី ថាបើចង់ឲ្យការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ ២០១៨ ខាងមុខ មានភាពស្របច្បាប់ និងទទួលស្គាល់ពីអន្តរជាតិ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវតែលុបចោលសេចក្ដីសម្រេចរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោះលែងលោក កឹម សុខា និងត្រូវអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆាំង អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ បំពេញការងារស្របច្បាប់របស់ខ្លួនឡើងវិញ។
មេដឹកនាំផ្ដាច់ការនៅលើពិភពលោក ដែលក្រាញអំណាចយូរឆ្នាំ សុទ្ធតែធ្លាក់ពីតំណែង ដោយការទាញទម្លាក់ យ៉ាងហិង្សា និងដោយកំហឹងពីមហាជន ឬដោយកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធខ្លួនឯង។ អតីតមេដឹកនាំប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ លោក សាដាម ហ៊ូសេន (Saddam Hussein) ត្រូវបានព្យូរក នៅថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៦។ អតីតមេដឹកនាំប្រទេស លីប៊ី លោក មូអាម៉ា ហ្កាដាហ្វ៊ី (Muammar Gaddafi) ត្រូវបានកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធលីប៊ី បាញ់សម្លាប់ នៅថ្ងៃទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១១។ ចំណែកមេដឹកនាំផ្ដាច់ការជាច្រើនរូបទៀត ដែលនៅរស់រានមានជីវិត ក្រោយទម្លាក់ពីអំណាច និងអ្នកខ្លះកំពុងកាន់អំណាចនៅឡើយ ត្រូវបានតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ICC បើកការស៊ើបអង្កេត និង ផ្ដន្ទាទោសពីបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ ដែលប្រព្រឹត្តក្នុងពេលកំពុងកាន់អំណាច ដូចជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ ដោយសារហេតុផលនយោបាយនេះជាដើម ដែលជាធាតុផ្សំបទល្មើសក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ៕
ប្រភព ៖ វិទ្យុអាស៊ីសេរី
No comments:
Post a Comment