ទំព័រសិក្សា៖ គោលការណ៍បែងចែកអំណាច, ដោយ មេធាវី សុក សំអឿន

ទំព័រសិក្សា៖ គោលការណ៍បែងចែកអំណាច, ដោយ មេធាវី សុក សំអឿន

នៅក្នុងសត្សវត្សរ៍ទី១៨ អ្នកប្រាជ្ញជនជាតិបារាំងម្នាក់ ឈ្មោះ ម៉ុងតេស្សគ្យើ ដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់របបគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាលបារាំង ជាច្រើនរបប បានសង្កេតឃើញថា ដោយសារសម័យដើមបារាំងជារាជាណាចក្រ ដែលមានស្តេចសោយរាជ្យ តែគ្រប់គ្រងមិនល្អ បណ្តោយឲ្យមានអំពើពុករលួយ ប្រជារាស្រ្តបាត់បង់ជំនឿទៅលើប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលនាំឲ្យមានការងើបឡើងបះបោរ ធ្វើសង្រ្គាម ចាប់ស្តេចយកទៅ ធ្វើគត ហើយវីរបុរសដែលរំដោះអំណាចពីស្តេចផ្តាច់ការ សក្តិភូមិ ឡើងកាន់អំណាចម្តង ដោយផ្លាស់ប្តូរជារបបសាធារណរដ្ឋវិញ។ ប៉ុន្តែ ក្រោយពីឡើងកាន់អំណាចហើយ ដល់យូរៗទៅ វីរបុរស កំពូលស្នេហាជាតិ ដែលបានអះអាងថាខ្លួនជាអ្នកស្រឡាញ់រាស្រ្ត ស្រឡាញ់យុត្តិធម៌ ស្នេហាជាតិនោះ ក៏ក្លាយទៅជាអ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការ បង្កឲ្យមានអំពើពុករលួយ ប្រជារាស្រ្តគ្មានជំនឿទៅលើរដ្ឋាភិបាល តុលាការពុករលួយ គ្មានឯករាជ្យ អំណាចប្រមូលផ្តុំមកលើប្រធានាធិបតី ដដែល។

ភាពទន់ខ្សោយរបស់អ្នកដឹកនាំអំណាចនេះ បណ្តាលឲ្យមានក្រុមបដិវត្តន៍មួយទៀតងើបឈរឡើង ហើយ យកឈ្មោះ អ្នករាជានិយម បះបោរផ្តួលរំលំរបបគ្រប់គ្រង ហើយកសាងរាជានិយមឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែ អ្នកដឹកនាំក្រោយក៏ដើរតាមលំអានរបស់អ្នកដឹកនាំមុន ហើយបណ្តាលឲ្យមានអ្នកស្នេហាជាតិថ្មីងើបឡើង បះបោរផ្តួលរំលំរបបចាស់ដដែល ជាដដែល។ ពោល គឺបដិវត្តន៍ គ្រាន់តែជាការរំដោះអំណាច ពីអ្នកផ្តាច់ការមួយ មកឲ្យអ្នកផ្តាច់ការមួយទៀតប៉ុណ្ណោះ។

ក្រោយពីសិក្សា ដោយយោងទៅលើការពិសោធន៍ នែរបបចាស់កន្លងមក លោក ម៉ុងតេស្សគ្យើ រកឃើញថា មូលហេតុ ដែលបណ្តាលឲ្យ វីរបុរសអ្នកស្នេហាជាតិ ទាំងនោះ ក្លាយជាអ្នកផ្តាច់ការនោះ គឺមកពី អំណាចប្រមូលផ្តុំលើអ្នកដឹកនាំតែម្នាក់ ដូចនេះ ដើម្បីរក្សាវរភាព របស់វីរបុរសអ្នកស្នេហាជាតិនោះ ឲ្យស្ថិតស្ថេរបានយូរអង្វែង មិនឈានទៅរករបបផ្តាច់ការនោះ គឺត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមាន ការបែងចែកអំណាចជាបីដាច់ពីគ្នា និង មានអំណាចត្រួតពិនិត្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ អំណាចទាំងបីនោះមាន អំណាចនីតិប្រតិបត្តិ អំណាចនីតិបញ្ញត្តិ និង អំណាចតុលាការ។ ជាសំណាងណាស់ ដែលគោលការណ៍នេះបានសសេរនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៩៣។

០៩ តុលា ២០១៧

ប្រភព ៖ មេធាវី សុក សំអឿន Attorney SOK Sam Oeun