មានមនុស្សជាច្រើនណាស់ដែលនិយាយថា កម្ពុជាមិនមានតុលាការរដ្ឋបាល ហើយក៏មានអ្នកវិភាគ និង អ្នកនយោបាយខ្លះស្នើឲ្យមានដើម្បីឲ្យស្ថាប័នរដ្ឋកាន់តែទទួលខុសត្រូវលើទង្វើរបស់ខ្លួន។ មែន ពិតជាមិនមានតុលាការណាមួយដាក់ឈ្មោះថា “តុលាការរដ្ឋបាល” មែន។ ប៉ុន្តែ មិនជាការពិតទាំងស្រុងនោះទេ។
យោងទៅតាមមាត្រា ១២៨ ថ្មី នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានចែងថា អំណាចតុលាការគ្របដណ្តប់លើរឿងក្តីទាំង អស់ រួមទំាំងរឿងក្តីរដ្ឋបាលផង។ ដូចនេះ គឺមានន័យថា សាលាដំបូង សាលាឧទ្ធរណ៍ និង តុលាការកំពូលសព្វថ្ងៃមានសមត្ថកិច្ច និង យុត្តាធិការគ្រប់គ្រាន់លើរឿងក្តីរដ្ឋបាលផង។ ពោលគឺ យើងអាចប្តឹងវិវាទបែបនេះ តុលាការសព្វថ្ងៃបាន ។
ប៉ុន្តែប្រការសំខាន់ ត្រង់ថា មិនមាននរណាម្នាក់ប្តឹងទៅតុលាការនោះឡើយ។ ហើយមូលហេតុនៃការគ្មានអ្នកប្តឹងគឺត្រង់ថា មិនមានច្បាប់ចែងច្បាស់លាស់ថា តើគេអាចប្តឹងឈ្នះឬអត់? តុលាការហ៊ានកាត់ឲ្យស្ថាប័នរដ្ឋខុសដែរឬទេ? ហើយបើឈ្នះហើយ អ្នកហ៊ានប្តឹងនោះនឹងបានសំណងជាអ្វីខ្លះ? តើចៅក្រម ដ៏គ្មានធនធាន គ្មានអំណាច ត្រឹមថ្នាក់នៅសាលាដំបូង ហ៊ានថា ចៅហ្វាយខេត្តខុស រដ្ឋមន្រ្តីខុស ឧត្តមសេនីយធ្វើខុស ដែរ ឬទេ?
ចំណោទដែលបានលើកឡើងមកនេះ មិនដឹងថា ចំណុចណាពិតខ្លះនោះទេ ប៉ុន្តែវាគឺជាការបារម្ភរបស់ ប្រជារាស្រ្ត ហើយដើម្បីឲ្យវិវាទរដ្ឋបាលបានដោះស្រាយដោយប្រសិទ្ធិភាពនោះ ត្រូវតែធ្វើយ៉ាងណាដោះស្រាយឲ្យអស់នូវបញ្ហាខាងលើ ។
ជាអនុសាសន៍៖
១. ត្រូវមានច្បាប់រដ្ឋបាលមួយ ដែលចែងឲ្យច្បាស់ពីយន្តការបណ្តឹង និង សំណង ។
២. ប្រជារាស្រ្តត្រូវមានសិទិ្ធប្តឹងតវ៉ា កាលបើសេចក្តីសម្រេចណាមួយរបស់ស្ថាប័នរដ្ឋ ប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិរបស់ខ្លួន ។
៣. ក្នុងករណីរាស្រ្តឈ្នះក្តី ស្ថាប័នរដ្ឋត្រូវចេញសំណងជំងឺចិត្តដល់រាស្រ្ត (ជាពិសេសសថ្លៃសេវាផ្លូវច្បាប់) តែបើរាស្រ្តចាញ់ មិនត្រូវមានសំណងជំងឺចិត្តទៅស្ថាប័នរដ្ឋនោះទេ ព្រោះការចំណាយរបស់ស្ថាប័នរដ្ឋ គឹជាលុយរបស់រាស្រ្តស្រាប់ហើយ ។
៤. យន្តការប្តឹងផ្ទាល់ទៅតុលាការ៖ បណ្តឹងខ្លះ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថាប័នរដ្ឋធំៗនោះ គួរតែរំលងយុត្តាធិការសាលាដំបូង ព្រោះអាចចៅក្រមសាលាដំបូង មានឋានៈទាប មិនអាចហ៊ានកាត់ក្តី អ្នកមានឋានៈខ្ពស់ (សូមទោស បើមានការប៉ះពាល់ដល់អារម្មណ៍លោកអ្នក)។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើការសម្រេចនោះធ្វើឡើងដោយរដ្ឋមន្រ្តី ឡើងទៅ បណ្តឹងត្រូវប្តឹងចូលសាលាឧទ្ធរណ៍តែម្តង ។
៥. ខ្ញុំមានទស្សនៈថា គួរតែប្រើយន្តការដែលមានស្រាប់ មិនចាំបាច់បង្កើតថ្មីនោះទេ ។
៦. យន្តការដ្ឋបាល៖ បើជាការប្រសើរ គួរតែមានយន្តកាដោះស្រាយរដ្ឋបាលក្នុងស្ថាប័នសាម៉ីជាមុនសិន។ ប៉ុន្តែបើក្នុង ករណីនេះ គួរតែមានយន្តការប្តឹងតវ៉ាបញ្ជូនទៅសាលាឧទ្ធរណ៍តែម្តង បើភាគីណា មិនសុខចិត្ត ដោយមិនចាំបាច់ប្តឹងចូលសាលាដំបូងនោះទេ (យន្តការបែបនេះមានប្រើហើយសម្រាប់វិវាទសេចក្តីសម្រេចរបស់គណមេធាវី) ។
ដោយ មេធាវី សុក សំអឿន
ថ្ងៃទី ១ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៧
ប្រភព : Sok Sam Oeun
No comments:
Post a Comment